فرایند پاستوریزه‌کردن یکی از اصلی‌ترین و حیاتی‌ترین فرایندها در خط تولید کارخانه‌ها و صنایع غذایی بوده که کیفیت محصولات تولید شده را تضمین خواهد کرد. این فرایند عوامل بیماری‌زای موجود در محصولات غذایی همچون میکروب‌ها و باکتری‌های مضر را از بین برده و محصولی باکیفیت را به مصرف‌کننده عرضه می‌کند. انجام فرایند پاستوریزه توسط مبدل حرارتی پاستوریزاتور یا دستگاه پاستوریراسیون در کارخانه‌های صنایع غذایی انجام می‌شود. این دستگاه در انواع مختلفی تولید شده و بسته به ظرفیت کارخانه و نوع ماده اولیه خریداری می‌شود. در ادامه در صدد نگارش مطلبی جامع درباره مبدل حرارتی پاستوریزاتور برآمدیم و امیدواریم شما نیز با مطالعه آن به پاسخ تمامی سؤالات خود دست پیدا کنید.
جهت دریافت مشاوره رایگان می توانید با آرکا تجهیز صدر، معتبرترین تولید کننده مبدل حرارتی صنعتی و استاندارد در ایران، تماس حاصل فرمایید.
دستگاه یا مبدل پاستوریزاتور چیست؟
مبدل پاستوریزاتور یا دستگاه پاستوریزاسیون مواد غذایی یکی از حیاتی‌ترین تجهیزات درصنایع غذایی است که سلامت مصرف‌کننده‌ها را تضمین می‌کند. در واقع خط تولید بسیاری از صنایع و کارخانه‌های غذا بدون دستگاه پاستوریزاتور ناقص بوده و کار آن‌ها به‌هیچ‌وجه پیش نمی‌رود.
حال به سراغ تعریف مبدل حرارتی پاستوریزاتور می‌رویم. دستگاه پاستوریزاتور سیستمی حیاتی برای پاستوریزه‌کردن بسیاری از مواد غذایی همچون لبنیات، آبمیوه، شیر، رب، عرقیات و... است؛ سیستمی که از یک پمپ استیل، لوله، اتصالات و مبدل حرارتی تشکیل شده است. دستگاه پاستوریزاسیون با اعمال حرارت در دمای مشخص و به مدت زمان معین، میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا را از بین می‌برد، بدون اینکه طعم و کیفیت محصول را به طور قابل توجهی تغییر دهد!
دستگاه پاستوریزاتور عوامل بیماری‌زای زیر را به طور کامل از بین می‌برد یا مقدار آن‌ها را به میزان بی‌خطر و غیر بیماری‌زا می‌رساند:
- • باکتری‌هایی که در اثر تماس محصولات غذایی با فضولات دامی وارد آن‌ها شده است.
- • عفونت‌های ماستیت (عفونت پستان دام)
- • عوامل بیماری‌زایی که روی پوست گیاه یا دام زندگی می‌کنند.
- • عوامل بیماری‌زای خاکی در محصولات کشاورزی مانند انواع گیاهان دارویی و گوجه‌فرنگی
- • عوامل بیماری‌زای منتقل شده از حیوانات ناقل مانند حشره‌ها و جوندگان
- • آلودگی‌هایی که ممکن است در اثر تماس دست انسان وارد مواد غذایی شده باشد.
بنابراین، استفاده از دستگاه پاستوریزاتور می‌تواند درصد بیماری‌زایی محصولات مختلف غذایی را پایین بیاورد و سلامت مصرف‌کننده را تضمین کند. همواره به‌خاطر داشته باشید که فروش هرچه بیشتر محصولات غذایی در گرو رضایت مصرف‌کنندگان است؛ در نتیجه خرید مبدل پاستوریزاتور می‌تواند زمینه‌ساز رضایت مشتریان کسب‌و‌کار شما باشد.
انواع روش پاستوریزاسیون
خرید و سفارش دستگاه پاستوریزاتور به روش پاستوریزاسیون بستگی دارد. روش‌های پاستوریزه کردن شامل:
- • روش HTST (High Temperature Short Time) یا دمای بالا و زمان کوتاه
در این روش، ماده غذایی مانند شیر به مدت 15 ثانیه در دمای 72 درجه سانتی‌گراد حرارت داده می‌شود. این روش پرکاربردترین روش پاستوریزاسیون شیر است.
- • روش UHT (Ultra High Temperature) یا دمای فوق‌العاده بالا
در این روش، ماده غذایی به مدت چند ثانیه در دمای 135 درجه سانتی‌گراد حرارت داده می‌شود.
- • روش LTLT (Low Temperature Long Time) یا دمای پایین و زمان طولانی
در این روش، ماده غذایی به مدت 30 دقیقه در دمای 63 درجه سانتی‌گراد حرارت داده می‌شود. این روش برای محصولات حساس به حرارت مانند آب میوه استفاده می‌شود.
روش پاستوریزاسیون نیز به عوامل مختلفی از جمله نوع محصول، حساسیت آن به حرارت، خواص مورد نظر در محصول نهایی (مانند طعم، رنگ، ماندگاری)، فضا و مکان، تجهیزات موجود در کارخانه، هزینه‌های تولید و استانداردهای بهداشتی و ایمنی بستگی دارد.
هر یک از روش‌های HTST، UHT و LTLT مزایا و معایب خاص خود را دارند و انتخاب نهایی دستگاه پاستوریزاسیون به شرایط خاص هر محصول و فرایند تولید کارخانه یا کارگاه شما بستگی دارد.
انواع مبدل پاستوریزاتورد برای پاستوریزه کردن به روش HTST و UHT
مبدل‌های پاستوریزاتسیون کاربردهای متفاوت و بسیار زیادی دارند؛ درنتیجه این دستگاه‌ها در طیف گسترده‌ای تولید می‌شوند. این دستگاه‌ها از نظر اجزا تشکیل‌دهنده، توان پاستوریزه کردن مواد غذایی مختلف، قیمت، ظرفیت، کاربردها، مزایا، نحوه کار و... با یکدیگر تفاوت دارند.
دستگاه یا مبدل حرارتی پاستوریزاتور در دو نوع اصلی دستگاه پاستوریزاتور صفحه ای (با استفاده از مبدل حرارتی صفحه ای پاستوریزاتور) و دستگاه پاستوریزاتور لولهای (با استفاده از مبدل حرارتی پوسته و لوله) تولید می‌شود. در ادامه به شرح کامل ویژگی‌های این دو مبدل خواهیم پرداخت؛ همچنین پیشنهاد می‌کنیم که اگر قصد اخذ نمایندگی و فروش مبدل حرارتی پاستوریزاتور را دارید، آموزش تعمیر این دستگاه‌ها را نیز در دستور کار خود قرار دهید؛ این‌گونه حیطه کاری شما گسترده‌تر و معتبرتر و درآمد شما بیشتر خواهد شد.
مبدل حرارتی صفحه ای پاستوریزاتور
این نوع از دستگاه پاستوریزاتور صفحه‌ای فرایند پاستوریزاسیون را به‌وسیله انواع مبدل حرارتی صفحه‌ای انجام می‌دهند. مبدل‌های حرارتی از جمله مبدل‌های بسیار کاربردی هستند که راندمان بالایی دارند. به کلمه «صفحه» در زبان انگلیسی پلیت (plate)گفته می‌شود؛ به همین دلیل است که به مبدل حرارتی صفحه ای پاستوریزاتور، دستگاه پاستوریزاتور پلیتی نیز گفته می‌شود. مبدل‌های حرارتی از یک سری صفحات موازی تشکیل شده‌اند. این صفحات دو‌به‌دو با یکدیگر جفت شده و بین هر جفت آن‌ها یک کانال تشکیل می‌شود.
صفحات این دستگاه پاستوریزاسیون صفحه ای در دو نوع موج‌دار یا تخت ساخته می‌شوند. نوع موج‌دار آن به علت افزایش سطوح تبادل حرارتی، انتقال گرما را بیشتر و به‌صورت بهینه‌تری انجام می‌دهد. دستگاه یا مبدل پاستوریزاتور صفحه‌ای از نوع صفحه صاف، قیمت کمتری داشته و برای پاستوریزه‌کردن مواد غذایی که به حرارت پایین‌ترین نیاز دارند استفاده می‌شود.
این دستگاه صنعتی یکی از ایمن‌ترین دستگاه‌ها برای پاستوریزه‌کردن است؛ زیرا با خراب‌شدن واشرها و عایق‌های بین دو کانال، هرگز سیالات درون آن‌ها با یکدیگر ترکیب نشده و همچنان به‌صورت جداگانه از هم قرار می‌گیرند؛ در نتیجه ریسک ازبین‌رفتن و فاسدشدن مواد غذایی در اثر خراب‌شدن مبدل حرارتی صفحه ای پاستوریزاتور بسیار پایین خواهد آمد.
جنس صفحات این مبدل از جنس استیل ۳۰۴ و ۳۱۶ بوده که ظرفیت تبادل گرمایی بسیار بالایی دارند. در بعضی از موارد که قرار است یکی از سیال‌های موجود در دستگاه، آب‌شور دریا باشد، این صفحات را از جنس تیتانیوم می‌سازند که در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی مقاوم است؛ البته به طبع هزینه تمام شده این دستگاه پلیتی پاستوریزاتور نیز بالا خواهد بود.
ضخامت صفحات مبدل حرارتی صفحه ای پاستوریزاتور ۶/۰ میلی‌متر بوده و با مهر موم‌های ثابت مکانیکی و NBR به یکدیگر متصل شده‌اند. به‌طورکلی از مبدل حرارتی صفحه ای پاستوریزاتور برای پاستوریزه‌کردن موادی استفاده می‌شود که ویسکوزیته پایینی دارند.
کاربردهای مبدل پاستوریزاتور صفحه‌ای
از مبدل حرارتی صفحه ای پاستوریزاتور در صنایع غذایی مختلفی استفاده می‌شود. از جمله کاربردهای آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- • از این مبدل برای پاستوریزه‌کردن انواع عرقیات گیاهی همچون کاسنی، گل محمدی و... استفاده می‌شود.
- • مبدل حرارتی صفحه ای پاستوریزاتور در مراحل مختلف پاستوریزه‌کردن روغن‌های مایع خوراکی نقشی کلیدی و اساسی بازی می‌کند.
- • از این مبدل برای پاستوریزه‌کردن انواع لبنیات از جمله شیر، ماست و دوغ استفاده می‌شود.
- • از مبدل حرارتی صفحه ای پاستوریزاتور برای پاستوریزه‌کردن بستنی، خامه و کفیر استفاده می‌شود.
- • در بعضی از موارد می‌توان آب‌میوه‌هایی با غلظت پایین را نیز در این دستگاه پاستوریزه کرد.
مبدل حرارتی صفحه ای پاستوریزاتور کاربردهای بسیار گسترده‌ای داشته و می‌توان بسته به میزان تولید کارخانه یا کارگاه، دستگاه را با ظرفیت مناسب سفارش داد.
مزایای مبدل حرارتی صفحه ای پاستوریزاتور
از جمله مزایای مبدل حرارتی صفحه ای پاستوریزاتور می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- • انتقال حرارت بسیار سریع و یکنواخت به دلیل سطح تماس زیاد صفحات.
- • می‌توان با افزایش یا کاهش تعداد صفحات این مبدل، ظرفیت حرارتی دستگاه را کم یا زیاد کرد.
- • سازه این دستگاه سبک بوده و می‌توان آن را به‌راحتی جابه‌جا کرد.
- • مبدل حرارتی صفحه ای پاستوریزاتور به فضای زیادی برای نصب نیاز نداشته و محیط کوچکی را اشغال می‌کند.
- • این دستگاه به‌راحتی باز شده و رسوب‌زدایی آن آسان است.
- • به علت نوع طراحی این دستگاه پاستوریزاتور، پیداکردن محل نشتی آن کار سختی نخواهد بود.
- • امکان تنظیم دقیق دمای پاستوریزاسیون برای هر محصول.
- • جداسازی آسان صفحات برای شستشو و ضدعفونی.
- • مصرف کم انرژی به دلیل بازدهی بالای انتقال حرارت.
- • حفظ خواص تغذیه‌ای به دلیل کوتاه بودن زمان تماس محصول با حرارت بالا.
مزایای این دستگاه محدود به موارد بالا نبوده و می‌توان این مبدل حرارتی پاستوریزاتور را یکی از کاربردی‌ترین مبدل‌های حرارتی حال حاضر بازار معرفی کرد.
اجزای مبدل حرارتی صفحه ای پاستوریزاتور
این دستگاه شامل ۱۱ بخش اصلی زیر است:
- 1. غلتک فریم پشتی
- 2. میله راهنما بالا
- 3. میله راهنما پایین
- 4. صفحه مبدل
- 5. بولت میدل
- 6. نازل‌های ورودی
- 7. فریم جلو
- 8. فریم عقب
- 9. نگهدارنده عمودی
- 10. واشر میدل
- 11. پلاک مشخصات مبدل حرارتی صفحه ای پاستوریزاتور
در صورت خراب‌شدن یا ازکارافتادن هر کدام از بخش‌ها بهتر است به تعمیرکار ماهر یا نمایندگی‌های معتبر دستگاه مراجعه کنید.
نحوه کار مبدل حرارتی صفحه ای پاستوریزاتور
از بین کانال‌های تشکیل شده در بین صفحات جفت شده، سیال‌هایی که قرار است تبادل گرمایی انجام دهند، عبور می‌کنند. در اکثر مواقع این دو سیال مایع (مانند آب و شیر) هستند. از کانال‌های یادشده به‌صورت یک‌درمیان سیال‌های متفاوت عبور می‌کنند؛ برای مثال در کانال‌های زوج شیر سرد و در کانال‌های فرد آب گرم قرار خواهد گرفت.
در اثر اختلاف دمای ایجاد شده بین سیال‌های موجود در مبدل حرارتی صفحه ای پاستوریزاتور، انتقال حرارت انجام شده و سیال مدنظر (برای مثال شیر، عرقیات و...) در اثر دریافت حرارت زیاد پاستوریزه می‌شود. بسته به ماده غذایی موجود در مبدل سیال گرم‌کننده انتخاب شده تا بتوان تبادل دمایی مناسبی بین آن‌ها برقرار کرد.
لازم به ذکر است که همیشه دو سیال استفاده شده در این مبدل مایع نبوده و حالت‌های دیگری نیز وجود دارد؛ برای مثال در بسیاری از مواقع از بخار آب به‌عنوان سیال گرم‌کننده استفاده می‌کنند؛ در این حالت می‌توان گفت که سیال‌های مورداستفاده در مبدل حرارتی صفحه ای پاستوریزاتور از نوع گاز – مایع هستند. سیال گازی شکل حرارت بیشتری نسبت به سیال مایع از خود آزادکرده و راندمان دستگاه پاستوریزاتور صفحه ای را چندبرابر می‌کند؛ همچنین استفاده از سیال گازی، نیاز به رسوب‌زدایی دستگاه را به شکل قابل‌توجهی پایین می‌آورد.
به طور خلاصه: در دستگاه پاستوریزاتور پلیتی یا صفحه ای، محصول بین صفحات موازی استیل ضد زنگ، جریان پیدا می‌کند. طراحی این صفحات به صورت موج دار است تا سطح تماس بین محصول و صفحات را افزایش داده و انتقال حرارت را بهبود بخشند. آب داغ یا بخار در صفحات مجاور جریان می‌یابد تا محصول را گرم کند.
مبدل حرارتی پاستوریزاتور لولهای
مبدل حرارتی پاستوریزاتور لولهای یکی دیگر از انواع دستگاه‌های پاستوریزاتور بوده که طیف کاربردی بسیار گسترده‌تری نسبت به مبدل حرارتی صفحه ای پاستوریزاتور دارد. بسته به نوع مبدل، این دستگاه می‌تواند ۲۰۰ تا ۳۰ هزار لیتر از محصولات غذایی را پاستوریزه کند که این ظرفیت، ظرفیتی بسیار بالا و قابل‌توجه است. بسته به بودجه و هدف خریدار، می‌توان دستگاه را در دو نوع پاستوریزاتور لولهای نیمه اتوماتیک یا تمام‌اتوماتیک نیز طراحی کرد.
در واقع نام اصلی این مبدل، مبدل حرارتی پاستوریزاتور پوسته و لوله است؛ اما بسیاری از افراد آن را با نام دستگاه پاستوریزاتور لولهای می‌شناسند؛ بنابراین اگر جایی نام دیگر آن را شنیدید، حواستان باشد که هر دوی آن‌ها کاملاً مشابه هستند. مبدل حرارتی پاستوریزاتور لولهای از یک پوسته تشکیل شده که درون آن چندین متر لوله به هم متصل شده است. طول این لوله‌ها بسته به ظرفیت دستگاه متفاوت است.
کاربردهای مبدل پاستوریزاتور لولهای
مبدل حرارتی پاستوریزاتور لولهای طیف کاربردی بسیار گسترده‌ای داشته و برخلاف مبدل حرارتی صفحه ای پاستوریزاتور، می‌تواند مواد غذایی که دارای ویسکوزیته بالا هستند را نیز پاستوریزه کند؛ از جمله کاربردهای این مبدل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- • در صنعت تولید سس برای پاستوریزاسیون انواع سس‌ها مانند سس کچاپ، سس مایونز کاربرد دارند.
- • این دستگاه قابلیت پاستوریزه‌کردن آب‌میوه‌هایی که دارای تفاله یا پالپ هستند را دارد.
- • از مبدل حرارتی پاستوریزاتور لولهای برای پاستوریزه‌کردن انواع لبنیات از جمله شیر، ماست، خامه، دوغ و... استفاده می‌شود.
- • این مبدل قابلیت پاستوریزه‌کردن مربا را نیز دارد.
- • از این دستگاه برای پاستوریزه‌کردن نوشابه نیز استفاده می‌شود.
- • در صنایع تولید کنسرو برای پاستوریزاسیون کمپوت، تن ماهی، سوپ‌ها و سایر محصولات کنسرو شده کاربرد دارد.
باتوجه‌به موارد گفته شده می‌توان اذعان کرد که مبدل حرارتی پاستوریزاتور لولهای در مقایسه با مبدل حرارتی صفحه ای پاستوریزاتور کاربردهای بسیار گسترده‌تری دارد. این مبدل می‌تواند تمامی سیالات مایعی که قطر ذرات موجود در آن‌ها حداکثر ۵ تا ۶ میلی‌متر است را پاستوریزه کند.
مزایای مبدل پاستوریزاتور لولهای
از مزایای مبدل حرارتی پاستوریزاتور لولهای می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- • نگهداری و تعمیر آسان به دلیل طراحی ساده و کاربردی
- • راندمان بسیار بالا به دلیل ظرفیت پاستوریزاسیون در مدت زمان کوتاه
- • امکان تنظیم دقیق دما برای محصولات مختلف
- • جنس استیل ضد زنگ برای رعایت بهداشت و مقاوم در برابر خوردگی
- • رسوب‌زدایی و پاک‌سازی دستگاه آسان بوده و زمان زیادی نمی‌برد.
- • طیف کاربردی مبدل حرارتی پاستوریزاتور لولهای بسیار گسترده است.
- • این مبدل توانایی پاستوریزه‌کردن موادی با ویسکوزیته بالا را دارد.
- • و...
مزایای این مبدل تنها به موارد نام‌برده شده محدود نبوده و نحوه کار مبدل پاستوریزاتور لولهای نسبت به سایر مبدل‌ها نیز ساده‌تر است. برای اطلاعات بیشتر از مزایا مبدل حرارتی می توانید به صفحه مربوطه مراجعه نمایید.
-
اجزای مبدل حرارتی پاستوریزاتور لولهای
- اجزای دستگاه یا مبدل پاستوریزاسیون لولهای عبارت‌اند از:
- • باندل یا لوله
- • تیوپ شیت‌ها
- • مجرای چسبیده به پوسته
- • بافل
- • میله نگهدارنده
- • کانال چسبیده به لوله
- • مجرای چسبیده به لوله
بهتر است قیمت مبدل پاستوریزاتور لولهای را از سایت‌ها یا نمایندگی‌های معتبر استعلام بگیرید.
نحوه کار مبدل پاستوریزاتور لولهای
همان‌طور که اشاره شد، مبدل حرارتی پاستوریزاتور لولهای دارای چندین متر لوله متصل‌به‌هم است. در ابتدا سیالی که باید پاستوریزه شود (برای مثال شیر) وارد لوله می‌شود. سیال تمام طول لوله را طی کرده و بعد از رسیدن به انتهای آن، یک چرخش ۱۸۰ درجه‌ای داشته و وارد لوله بعدی می‌شود.
در اطراف لوله‌های نام‌برده‌شده، یک فضای توخالی استوانه‌ای‌شکل به نام پوسته قرار دارد. درست در همین فضا، یعنی فضای بین لوله و دیواره پوسته، بخار آب با فشار مشخصی وارد شده و در اثر اختلاف دمای سیال مایع و گاز، تبادل گرمایی صورت می‌گیرد. به این صورت سیال موجود در لوله‌ها حرارت دیده و عمل پاستوریزه‌کردن انجام می‌شود. طول لوله‌های تعبیه شده در مبدل حرارتی پاستوریزاتور لولهای بسته به ظرفیت کارگاه تولیدی یا کارخانه تغییر می‌کند؛ به عبارت ساده‌تر هر چقدر که خط تولید کارخانه به ظرفیت بیشتری برای پاستوریزه‌کردن مواد غذایی نیاز داشته باشد، طول لوله‌ها بیشتر می‌شود.
به طور خلاصه: در دستگاه پاستوریزاسیون لوله ای، محصول در لوله‌های داخلی جریان پیدا می‌کند و آب داغ یا بخار در پوسته بیرونی جریان دارد و انتقال حرارت از طریق دیواره لوله‌ها انجام می‌شود.
قیمت دستگاه پاستوریزاتور
قیمت دستگاه پاستوریزاتور به عوامل متعددی وابسته است که هر کدام به نوبه خود بر هزینه نهایی دستگاه تاثیرگذارند. از جمله این عوامل می توان به نوع مبدل حرارتی (صفحه ای یا لوله ای)، ظرفیت دستگاه، جنس بدنه، روش پاستوریزه اتوماسیون دستگاه، برند و شرکت سازنده، و همچنین خدمات پس از فروش اشاره کرد.
از آنجایی که هر کارخانه مواد غذایی برای استریلیزه نیازهای منحصر به فردی دارد، انتخاب و خرید دستگاه پاستوریزاسیون مناسب مستلزم ارزیابی دقیق این عوامل است. شرکت آرکا تجهیز صدر با درک این نیازها، دستگاه‌های پاستوریزاتور پلیتی و لولهای را با کیفیت بالا و قیمت رقابتی تولید می‌کند. این شرکت با توجه به استانداردهای جهانی و نیاز مشتری، دستگاه‌های پاستوریزاتور شیر، دستگاه پاستوریزه عرقيات و.. را به صورت سفارشی طراحی و تولید می‌نماید تا بهترین عملکرد و بازدهی را برای مجموعه شما داشته باشند. برای مشاهده تقریبی قیمت دستگاه های پاستوریزاسیون به صفحه لیست قیمت یا تماس با ما مراجعه نمایید.
خرید و تولید مبدل پاستوریزاتور
مبدل حرارتی پاستوریزاتور یکی از حیاتی‌ترین تجهیزات خط تولید کارخانه‌های صنایع غذایی بوده که عدم استفاده از آن عواقب بسیار خطرناکی را برای مصرف‌کنندگان به دنبال خواهد داشت. این مبدل‌ها در دو مبدل حرارتی پاستوریزاسیون صفحه‌ای و لولهای تولید می‌شوند. از نوع صفحه‌ای آن می‌توان برای پاستوریزه‌کردن انواع مواد غذایی با ویسکوزیته پایین استفاده کرد؛ اما مبدل حرارتی پاستوریزاتور لولهای به‌گونه‌ای طراحی شده است که می‌تواند مواد غذایی با غلظت و ویسکوزیته بالا را نیز پاستوریزه کند.
شما می‌توانید به‌صورت روزانه قیمت تمامی دستگاه‌های معرفی شده در بخش را تنها با چند کلیک در سایت آرکا تجهیز صدر، تولید کننده مبدل حرارتی مشاهده کنید؛ همچنین می‌توانید از متخصصان شرکت به‌صورت تلفنی و کاملاً رایگان مشاوره بگیرید. امیدواریم با نگارش این بخش به‌تمامی سؤالات شما در زمینه مبدل حرارتی پاستوریزاتور پاسخ داده باشیم.