دستگاه پاستوریزاتور شیر یک تجهیز صنعتی در کارخانه‌های تولید شیر و محصولات لبنی است که با اعمال حرارت به شیر خام، تمامی عوامل‌های بیماری‌زا را از بین برده و ایمنی مصرف آن را تضمین می‌کند. این دستگاه با استفاده از مبدل‌های حرارتی (لوله ای و صفحه ای)، شیر را به دمای مشخصی می‌رساند و سپس به سرعت آن را سرد می‌کند تا خواص تغذیه‌ای شیر حفظ شود.

دستگاه پاستوریزاتور

 پاستوریزاسیون یکی از مهم‌ترین مراحل فرآوری شیر است که به طور قابل توجهی ماندگاری و کیفیت شیر را افزایش می‌دهد و از بروز بیماری‌های ناشی از مصرف شیر آلوده جلوگیری می‌کند. روش‌ها و دستگاه‌های مختلفی برای پاستوریزه شیر وجود دارد که در ادامه رایج ترین و مهم ترین آن‌ها را معرفی کرده ایم.

روش‌های پاستوریزاسیون شیر در کارخانه‌ها

پاستوریزاسیون یکی از مهم‌ترین مراحل فرآوری شیر و سایر لبنیات است که با هدف از بین بردن میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا و افزایش ماندگاری محصول انجام می‌شود. این فرآیند شامل حرارت دادن شیر به دمای مشخص و به مدت معین است. 

1 - روش پاستوریزاسیون شیر با دمای بالا و زمان کوتاه  (HTST)

در این روش، شیر به مدت 15 ثانیه در دمای 72 درجه سانتی‌گراد حرارت داده می‌شود. سپس به سرعت سرد می‌شود تا از تغییرات نامطلوب در طعم و بافت شیر جلوگیری شود.

این روش رایج‌ترین روش پاستوریزاسیون است زیرا باعث حفظ بیشتر طعم و مواد مغذی شیر می‌شود. بیشتر کارخانه‌های لبنی بزرگ از این روش برای پاستور شیر استفاده می‌کنند.

نقش مبدل حرارتی لوله و صفحه ای در روش پاستوریزاسیون HTST

مبدل حرارتی وظیفه انتقال سریع و دقیق حرارت به محصول را بر عهده دارند تا به دمای مورد نظر برسد و سپس به سرعت سرد شود.

در روش پاستوریزاسیونHTST، برای انتقال سریع و یکنواخت گرما به شیر و جلوگیری از تغییرات نامطلوب در طعم و بافت آن، از مبدل‌ها یا دستگاه‌های پاستوریزاسیون لوله‌ای یا پلیتی (صفحه‌ای) استفاده می‌شود. این مبدل‌ها به دلیل سطح تماس زیاد بین شیر و سطح گرمایشی، امکان گرمایش سریع و دقیق شیر را فراهم کرده و در نتیجه راندمان پاستوریزاسیون را افزایش می‌دهند.

در این روشHTST، مبدل حرارتی لوله ای و صفحه ای به عنوان جزئی مهم از سیستم عمل کرده و نقش بسیار مهمی را در پاستوریزاسیون ایفا می‌کند.

مبدل حرارتی یا دستگاه پاستوریزاسیون شیر صفحه ای یا پلیتی

این دستگاه پاستوریزاتور شیر با بهره‌گیری از صفحات فلزی موازی که بین آن‌ها کانال‌هایی برای جریان شیر و سیال گرم‌کننده وجود دارد، امکان انتقال حرارت بسیار کارآمد بین دو سیال را در فرآیند پاستوریزاسیون فراهم می‌نماید. نحوه عملکرد دستگاه استریل شیر صنعتی مدل پلیتی بدین صورت است که یک سیال گرم (معمولاً بخار آب)، به شیر خام وارد شده و آن را به دمای پاستوریزاسیون می‌رساند.

✔️ مزیت دستگاه پاستوریزه شیر پلیتی: سطح تماس بالا بین سیالات، ابعاد کوچک‌تر، راندمان حرارتی بالا، امکان تمیز کردن آسان.

❌ معایب دستگاه پاستوریزه شیر پلیتی: حساسیت به فشار بالا، محدودیت در استفاده با سیالات ویسکوز، نیاز به واشرهای آب‌بندی.

  مبدل حرارتی یا دستگاه پاستوریزاسیون شیر لوله ای

دستگاه پاستوریزاسیون شیر لوله ای نوع خاصی از مبدل‌های حرارتی است که به طور ویژه برای پاستوریزاسیون شیر و لبنیات طراحی می شوند. طرز کار دستگاه پاستور شیر مدل لوله‌ای بدین صورت است که، شیر خام از داخل لوله ها عبور می کند و در معرض حرارت قرار می گیرد. با افزایش دما، میکروارگانیسم ها یا باکتری های مضر موجود در شیر از بین رفته و شیر برای مصرف پاکیزه می شود. پس از آن، شیر برای کاهش دما و جلوگیری از آسیب دیدن پروتئین ها یا خواص غذایی شیر، به سرعت سرد می شود.

✔️ مزیت دستگاه پاستوریزاتور شیر لوله ای: مقاومت بالا در برابر فشار، ظرفیت حرارتی بالا، قابلیت استفاده در دماها و فشارهای مختلف.

❌ معایب دستگاه پاستوریزاتور شیر لوله‌ای: ابعاد بزرگ‌تر نسبت به مبدل‌های صفحه‌ای، امکان تشکیل رسوب در لوله‌ها، پیچیدگی ساختار.

شرکت آرکاصدر به عنوان یکی از تولیدکنندگان معتبر مبدل حرارتی صفحه ای، مبدل حرارتی پوسته و لوله، از جمله مبدل‌ خنک‌کننده روغن، مبدل هواخنک، کویل حرارتی و... را با بهترین کیفیت و جنس طراحی و اجرا می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر و مشاوره در زمینه انتخاب و خرید مبدل حرارتی مناسب برای سیستم پاستوریزاسیون خود، می‌توانید با کارشناسان شرکت آرکاصدر از طریق صفحه تماس با ما ارتباط برقرار کنید.

مطلب پیشنهادی: آشنایی با مبدل حرارتی دستگاه پاستوریزه عرقیات

اهمیت مبدل یا دستگاه پاستوریزاتور لوله ای و صفحه ای در روش HTST

چرا مبدل حرارتی یا لوله ای و صفحه ای برای سیستم پاستوریزاسیون HTST انتخاب مناسب تری هستند؟

در صنایع غذایی با ظرفیت بالا به ویژه کارخانه های تولید لبنیات همچون شیر، خامه، ماست و... که از روش پاستوریزاسیون HTST برای پاستوریزه کردن شیر استفاده می‌کنند، از دستگاه‌های پاستوریزاتور پلیتی و لوله‌ای به دلیل راندمان بالا، کنترل دقیق دما و زمان، امکان پاستوریزاسیون محصولات با ویسکوزیته مختلف و همچنین قابلیت تمیز کردن آسان، برای استریلیزه کردن شیر اهمیت ویژه ای دارند. 

• • راندمان بسیار بالا: به دلیل سطح تماس زیاد بین صفحات و سیال، انتقال حرارت به سرعت و با راندمان بالا انجام می‌شود.
• • کنترل و تنظیم دقیق دما: با تنظیم دبی سیال گرم‌کننده و تعداد صفحات فعال، می‌توان دمای شیر را با دقت بسیار بالایی کنترل کرد.
• • نگهداری آسان و بهداشتی: صفحات مبدل به راحتی قابل جداسازی و تمیز کردن هستند و خطر آلودگی شیر به حداقل می‌رسد.
• • ابعاد کوچک و وزن کم: نسبت به سایر انواع مبدل‌های حرارتی، مبدل‌های لوله ای و صفحه ای ابعاد کوچکتری دارند و نصب و راه‌اندازی آن‌ها آسان‌تر می باشد.
• • تنوع در ظرفیت: با تغییر تعداد صفحات و لوله ها، می‌توان ظرفیت مبدل را متناسب با نیاز تولید شیر تغییر داد.

در نتیجه، کارخانه‌ها قادرند، محصولات با کیفیت بالاتر را به بازار عرضه کرده و نیاز مصرف‌کنندگان به محصولات باکیفیت را برآورده سازند.

2- روش پاستوریزاسیون شیر با دمای پایین و زمان طولانی  (LTLT) 

در این روش، شیر به مدت 30 دقیقه در دمای 63 درجه سانتی‌گراد حرارت داده می‌شود. این روش باعث کاهش فعالیت آنزیم‌های شیر می‌شود.
این روش کمتر مورد استفاده کارخانجات قرار می‌گیرد و بیشتر در صنایع و کارگاه‌های کوچک و سنتی کاربرد داشته و با دستگاه‌های پاستوریزاتور کوچک استریلیزه می‌شود.

3- روش پاستوریزاسیون شیر با دمای فوق‌العاده بالا  (UHT)

در این روش، شیر به مدت 2 ثانیه در دمای 138 درجه سانتی‌گراد حرارت داده می‌شود. سپس به سرعت سرد شده و در بسته‌بندی‌های استریل شده بسته‌بندی می‌شود.

شیر پاستوریزه شده با این روش ماندگاری بسیار بالایی دارد و نیازی به نگهداری در یخچال ندارد. اما ممکن است تغییراتی در طعم، بافت، ارزش غذایی و... شیر ایجاد کند. این روش بیشتر برای تولید شیرهای UHT و محصولات لبنی با ماندگاری بالا استفاده می‌شود.

عوامل موثر در انتخاب روش پاستوریزاسیون و خرید دستگاه پاستوریزاتور شیر

• • نوع محصول: بسته به نوع محصول لبنی (شیر، ماست، پنیر و ...) روش پاستوریزاسیون متفاوتی انتخاب می‌شود.
• • ماندگاری مورد نظر: برای محصولات با ماندگاری بالا، روش UHT مناسب‌تر است.
• • تجهیزات موجود در کارخانه: نوع تجهیزات موجود در کارخانه و بودجه نیز در انتخاب روش پاستوریزاسیون بسیار موثر است.
• • کیفیت شیر خام: کیفیت شیر خام نیز در انتخاب روش پاستوریزاسیون و خرید دستگاه پاستوریزاتور شیر تاثیرگذار است.

خرید مبدل حرارتی برای دستگاه پاستوریزاسون شیر از آرکا صدر

آرکا تجهیز صدر در مشهد یکی از تولیدکنندگان معتبر مبدل‌های حرارتی در ایران است که انواع مختلفی از مبدل‌ها، از جمله مبدل‌های حرارتی صفحه‌ای و لوله‌ای را برای دستگاه‌های پاستوریزاتور شیر تولید می‌کند. این شرکت با توجه به نیازهای خاص هر مشتری، مبدل حرارتی مناسب را طراحی و تولید می‌کند. مزایای خرید مبدل حرارتی از آرکا تجهیز صدر شامل کیفیت بالا، قیمت مناسب، گارانتی و خدمات پس از فروش، و همچنین امکان سفارشی‌سازی محصول بر اساس نیازهای خاص مشتری است. برای کسب اطلاعات بیشتر و مشاوره در زمینه انتخاب و خرید مبدل حرارتی مناسب برای دستگاه پاستوریزاتور شیر، می‌توانید با کارشناسان این شرکت تماس بگیرید.